Mỹ - Trung đua tăng trưởng

Tuyên bố của ông Biden rằng GDP của Mỹ năm nay có thể tăng trưởng nhanh hơn so với Trung Quốc đã gây chấn động ở Bắc Kinh.
Trong bài viết về kế hoạch chống lạm phát đăng trên WSJ hôm 30.5, Tổng thống Mỹ Joe Biden tìm cách chứng minh nền kinh tế Mỹ mạnh mẽ, nói rằng năm nay nó có thể phát triển nhanh hơn Trung Quốc lần đầu tiên kể từ năm 1976.

Sau đó, ông tiếp tục có bài đăng Twitter hôm 7.6, dẫn dự đoán của các chuyên gia rằng tăng trưởng kinh tế Mỹ có thể vượt Trung Quốc trong năm nay. "Ngày nay Mỹ có vị thế kinh tế mạnh mẽ hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới", ông viết.

Trong khi đó, Chủ tịch Tập Cận Bình dường như cũng muốn gửi thông điệp tới Nhà Trắng, khi tái khẳng định mục tiêu tăng trưởng năm 2022 của Trung Quốc là 5,5% trong cuộc gặp với lãnh đạo Nga, Nam Phi, Brazil và Ấn Độ tuần trước.

Trong khi người Mỹ chủ yếu quan tâm đến tỷ lệ lạm phát và thất nghiệp, mức tăng trưởng hàng năm luôn là dữ liệu kinh tế được theo dõi nhiều nhất tại Trung Quốc. Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc luôn duy trì mức tăng trưởng kinh tế hai con số, nhưng hiện tại, mục tiêu của Bắc Kinh đã hạ xuống mức thấp nhất trong hơn ba thập kỷ qua. Dù vậy, các nhà kinh tế cho rằng chính quyền ông Tập vẫn khó có thể đạt mục tiêu này nếu không từ bỏ chiến lược "Không Covid".

Mức tăng trưởng chậm hơn sẽ là thách thức với tuyên bố của ông Tập rằng "phương Đông đang trỗi dậy và phương Tây đang suy tàn". Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện, nơi xử lý các câu hỏi dành cho lãnh đạo cấp cao, không phản hồi yêu cầu bình luận về vấn đề này.

Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình họp thượng đỉnh trực tuyến hồi tháng 11/2021. Ảnh: AFP. Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình họp thượng đỉnh trực tuyến hồi tháng 11.2021. Ảnh: AFP.

Trong khi đó, nền kinh tế Mỹ đã phục hồi mạnh mẽ sau những cú sốc liên quan tới Covid-19, dù lạm phát cao hiện tại khiến Cục Dự trữ Liên bang tăng lãi suất với tốc độ nhanh nhất trong nhiều thập kỷ. Nguy cơ suy thoái đã tăng lên. Ngân hàng Thế giới (WB) dự đoán Mỹ sẽ tăng trưởng 2,5% trong năm nay và Trung Quốc là 4,3%.

Các cố vấn và nhà kinh tế học nói rằng cam kết GDP của lãnh đạo Trung Quốc gần đây báo hiệu áp lực chính trị gia tăng nhằm bảo đảm rằng Bắc Kinh có mức tăng trưởng nhanh hơn Mỹ vào thời điểm Trung Quốc sắp tổ chức đại hội đảng.

Một số quan chức nói rằng ông Tập có vẻ quyết tâm theo đuổi mục tiêu tăng trưởng ban đầu để bảo đảm Trung Quốc có mức tăng trưởng ngang Mỹ, ngay cả khi không đạt mục tiêu 5,5%.

Đối mặt với những thách thức trong nước, hai lãnh đạo Mỹ - Trung đang chuyển trọng tâm của cuộc cạnh tranh cường quốc sang cuộc đua tốc độ tăng trưởng.

"Họ đã biến nó thành cuộc cạnh tranh xem quốc gia nào phát triển nhanh hơn. Điều đó quan trọng về mặt chính trị với cả hai", Arthur Kroeber, đối tác sáng lập và người đứng đầu về nghiên cứu tại công ty tư vấn kinh tế Gavekal Dragonomics, nói về cuộc đua GDP giữa Mỹ - Trung.

Tổng thống Biden đang kêu gọi Quốc hội Mỹ thông qua dự luật tăng cường khả năng cạnh tranh với Trung Quốc. Tuy nhiên, một số quan chức chính quyền cho rằng dỡ bỏ thuế quan đối với một loạt sản phẩm Trung Quốc có thể giúp Mỹ giảm lạm phát. Đây cũng có thể là chủ đề thảo luận khi hai lãnh đạo dự kiến trao đổi trong những tuần tới.

Kể từ tháng 4, các đợt phong tỏa ngăn Covid-19 lặp đi lặp lại ở nhiều thành phố, trung tâm tài chính, sản xuất lớn đã khiến tình trạng suy thoái ở Trung Quốc trở nên tồi tệ hơn, tàn phá cả cung và cầu.

Trong những ngày gần đây, Chính phủ Trung Quốc đã nới lỏng các hạn chế Covid-19 khi ca nhiễm giảm. Nghiên cứu của Gavekal chỉ ra số thành phố duy trì một số biện pháp hạn chế chống dịch hiện chiếm 5% GDP của Trung Quốc, giảm từ gần 50% hồi tháng 4. Tuy nhiên, "trừ khi họ sẵn sàng thay đổi chiến lược Không Covid, họ sẽ tự đặt ra cho nhiều nhiều hạn chế hơn khi dịch bùng phát trở lại", ông Kroeber nói.

Tuần này, ông Tập bảo vệ chính sách chống Covid-19 của Trung Quốc, nói rằng đất nước của ông có "khả năng và sức mạnh" để thực hiện chính sách này đến khi giành chiến thắng cuối cùng.

Trong khi đó, Thủ tướng Lý Khắc Cường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đưa nền kinh tế phát triển trở lại, báo hiệu một ưu tiên chính sách khác của ông Tập. Quốc vụ viện gần đây trừng phạt một số quan chức các thành phố vì áp dụng biện pháp hạn chế quá mức và hạn chế ngân sách cho các địa phương xét nghiệm hàng loạt, một phần quan trọng trong chiến lược Không Covid.

Một số chính sách hỗ trợ tăng trưởng mà ông Lý đưa ra gồm giảm thuế phí cho các doanh nghiệp, mở rộng khoản vay cho người tiêu dùng và các công ty, đơn giản hóa cấp vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế nói Bắc Kinh đã làm quá ít để thúc đẩy tiêu dùng, trong khi tiếp tục dồn nguồn lực vào các khoản đầu tư, nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng mất cân bằng nền kinh tế.

"Điều nền kinh tế thực sự cần là hỗ trợ phía cầu, đồng nghĩa giúp người dân có mức thu nhập cao hơn và được hưởng hệ thống an sinh xã hội mạnh mẽ hơn", Michael Pettis, giáo sư tài chính Đại học Bắc Kinh, nói. "Đây là cách duy nhất để thúc đẩy tiêu dùng và cùng với đó là đầu tư kinh doanh".

Người dân mua rau tại một khu chợ ở Nam Ninh, Quảng Tây, miền nam Trung Quốc hồi tháng 11 năm ngoái. Ảnh: AFP.

Người dân mua rau tại một khu chợ ở Nam Ninh, Quảng Tây, miền nam Trung Quốc hồi tháng 11 năm ngoái. Ảnh: AFP.

Hầu hết nhà kinh tế dự đoán Trung Quốc không thể đạt mục tiêu tăng trưởng năm nay, với dự báo tăng trưởng khoảng 4% hoặc thấp hơn. Tuy nhiên, giới phân tích ở cả WB và Quỹ Tiền tệ quốc tế đều dự đoán Trung Quốc sẽ làm tốt hơn Mỹ, quốc gia mà các nhà kinh tế lo ngại có thể rơi vào suy thoái cuối năm nay.

Giới lãnh đạo Trung Quốc từ lâu mong muốn vượt mặt kinh tế Mỹ. Cố lãnh đạo Mao Trạch Đông cuối những năm 1950 đặt mục tiêu "bắt kịp Anh và vượt Mỹ" trong thời kỳ Đại nhảy vọt.

Sau khi Đặng Tiểu Bình mở ra kỷ nguyên "cải cách và mở cửa" năm 1978, Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng suốt nhiều năm, từ quy mô kinh tế bằng Mexico cuối những năm 1970 để vươn lên bằng Pháp vào đầu những năm 2000. Bắc Kinh vượt Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào năm 2010, nhưng vẫn kém xa Mỹ.

Các chuyên gia từ lâu cho rằng triển vọng nền kinh tế Trung Quốc vượt Mỹ sớm muộn sẽ xảy ra. Tuy nhiên, một số người hiện cảnh báo xu hướng Chính phủ Trung Quốc tăng kiểm soát với nền kinh tế, dẫn tới nguy cơ giảm năng suất và thu hẹp lực lượng lao động, có thể cản bước Bắc Kinh.

Bert Hofman, cựu Giám đốc WB tại Trung Quốc, nhận định dù có những kịch bản khả thi rằng GDP Trung Quốc sẽ vượt Mỹ trong hai thập kỷ tới, điều này phụ thuộc vào cách Bắc Kinh ứng phó với các thách thức. "Những cải cách nửa vời sẽ ngăn Trung Quốc bắt kịp mục tiêu", Hofman, hiện là người đứng đầu Viện Nghiên cứu Đông Á tại Đại học Quốc gia Singapore, nói.

Theo VnExpress