Lạm dụng thuốc xịt mũi chứa corticoid, trẻ suy tuyến thượng thận

Các bác sĩ Khoa Nhi, Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) tiếp nhận điều trị trường hợp trẻ bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc xịt mũi chứa thành phần Corticoid liên tục trong một năm. Đó là bệnh nhi N.H.T. (10 tuổi, trú tại Sơn Động, Bắc Giang).

Dựa trên các biểu hiện lâm sàng như bộ mặt cushing, chân tay rậm lông, xét nghiệm cận lâm sàng cho thấy chỉ số cortisol thấp (3,43 nmol/l), các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc có corticoid, viêm mũi xoang cấp. Trẻ được điều trị bù can xi, sử dụng thuốc hydrocotisol.

Bác sĩ CKI Nguyễn Thị Sơn - Phó trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết, Corticoid là thuốc thông dụng nhưng khi sử dụng phải có sự kiểm soát của bác sĩ. Dùng thuốc thành phần Coticorid dài ngày không theo hướng dẫn của bác sĩ là một trong những nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận với bệnh nhi.

Corticoid sử dụng đúng chỉ định, liều lượng vừa phải trong thời gian nhất định có thể điều trị hiệu quả một số bệnh lý nguy hiểm như hen phế quản, sốc phản vệ, lupus ban đổ hệ thống, viêm khớp dạng thấp... và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cơ thể.

Tuy nhiên dùng Corticoid liều cao và kéo dài dẫn đến nguy cơ suy tuyến thượng thận, làm trẻ chậm phát triển do tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể sẽ ngưng hoạt động, không còn duy trì chức năng nội tiết.

Trẻ bị tổn thương tuyến thượng thận cấp với các triệu chứng điển hình như hội chứng cushing (tăng cân, mặt tròn, béo trung tâm, tích tụ mỡ ở vùng cổ, sau gáy…), rậm lông, da mỏng, rạn da, suy giảm chức năng miễn dịch gây nhiễm trùng cơ hội, tăng đường huyết, rối loạn điện giải, rối loạn tâm thần, chậm phát triển chiều cao, loãng xương…

Triệu chứng nặng có thể xuất hiện bất thường như đau bụng; nôn và tiêu chảy nhiều gây mất nước nặng, xuất huyết tiêu hóa, tụt huyết áp, lơ mơ, có thể hôn mê.

Corticoid (hay corticosteroid) là nhóm hoạt chất có tác dụng kháng viêm mạnh, chống dị ứng, ức chế miễn dịch, thường được sử dụng để điều trị cho nhiều bệnh lý khác nhau, từ các bệnh về da như kích ứng do côn trùng đốt, eczema, chàm, vẩy nến…, các bệnh như viêm khớp, viêm phổi, các bệnh tự miễn như dị ứng, lupus ban đỏ hệ thống.

Việc cha mẹ tự ý sử dụng các thuốc có corticoid không theo hướng dẫn của bác sĩ tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe và tính mạng của trẻ nhỏ.

Bác sĩ Sơn khuyến cáo phụ huynh cần hiểu thành phần, công dụng, hướng dẫn sử dụng để biết thuốc chứa thành phần Corticoid hay không. Có nhiều tên thuốc khác nhau chứa Corticoid như Medron, Menison, Hydrocortison, Kacor, Prednisolone, Prednisone, Methylprednisolone, Betamethasone, Dexamethasone,… Có thể dựa vào ký hiệu tên thuốc có đuôi "sone" ("son") hoặc "olone" ("olon") để nhận biết nhóm thuốc có chứa Corticoid.