Kiến nghị Quốc hội xem xét giao Bộ TT&TT lập hồ sơ sửa đổi luật Xuất bản

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thanh Lâm khẳng định, qua 10 năm thi hành luật, ngành Xuất bản, In và Phát hành đã có sự phát triển vượt bậc về số lượng, chất lượng, phục vụ các nhiệm vụ chính trị của đất nước, góp phần cải thiện, nâng cao nhu cầu đọc của nhân dân.

Hội nghị là dịp để nhìn lại định hướng xuất bản trong thời gian qua; đánh giá sự đồng bộ, mối quan hệ tác động đến ngành; các văn bản quy định chi tiết; đồng bộ luật Xuất bản với các văn bản hướng dẫn chi tiết, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, từ đó chỉ ra vấn đề mới, vấn đề phát sinh còn khoảng trống pháp lý trong thực tế, hướng đến việc sửa đổi luật trong thời gian tới.

Báo cáo tại hội nghị, ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành cho biết, tính đến tháng 10 vừa qua, cả nước có 57 nhà xuất bản, 2.310 cơ sở in và khoảng 505 doanh nghiệp, 1.400 điểm phát hành. Nhịp độ tăng trưởng được duy trì ở với 6-8%/năm.

Năm 2020 và nửa đầu 2021, do dịch Covid-19, số lượng xuất bản phẩm giảm, toàn ngành đã xuất bản được 64.816 đầu sách, 777 triệu bản sách, đưa tỷ lệ sách bình quân đầu người đạt 4,3 bản/người/năm - tăng 1,1 lần so với năm 2012. Việc cấp, cấp đổi, thu hồi giấy phép hoạt động in xuất bản phẩm, cấp giấy phép hoạt động in gia công xuất bản phẩm được thực hiện tương đối kịp thời, cơ bản bảo đảm các điều kiện hoạt động cơ sở in theo quy định của luật...

Có thể nói luật đã mang lại sinh khí mới cho ngành xuất bản, đưa ngành phát triển theo chiều rộng, bước đầu có những ấn phẩm đồ sộ và giá trị cao.

Tuy nhiên, việc thi hành luật vẫn còn một số hạn chế. Trong quá trình nghiên cứu, xây dựng các văn bản, đề án triển khai thực hiện, có nhiều vấn đề mới, phức tạp liên quan đến việc đổi mới về cơ chế quản lý hoạt động xuất bản, có những vấn đề lần đầu tiên được triển khai thực hiện ở nước ta (như xuất bản và phát hành xuất bản điện tử) dẫn đến việc chậm triển khai một số quy định trong thực tế và chưa hiệu quả.

Việc phối hợp trong công tác xây dựng các văn bản giữa các cơ quan chức năng chưa nhịp nhàng, thường xuyên. Một bộ phận cơ quan quản lý, cơ quan chủ quản chưa nhận thức đúng về vị trí, vai trò, tính phức tạp của hoạt động xuất bản trong điều kiện mới. Năng lực của một bộ phận lãnh đạo các đơn vị xuất bản còn hạn chế...

Tại hội nghị, các đại biểu đã góp ý một số nội dung của luật chưa phù hợp với thực tế; đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng thi hành pháp luật về xuất bản.

Về chính sách của nhà nước (điều 7), đại diện NXB Trẻ cho rằng, xuất bản là ngành đặc thù, làm ra sản phẩm tinh thần cho xã hội, doanh thu thấp, hiện chỉ ở mức trên dưới 3.000 tỷ đồng/năm, trong đó một tỷ lệ lớn tập trung vào một vài nhà xuất bản, số còn lại doanh thu thấp, thu nhập nhân viên không cao, sức cạnh tranh yếu và việc tích lũy để đầu tư cho phát triển hầu như không có. Vì vậy, đại diện NXB Trẻ kiến nghị nhà nước có chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhiều hơn cho lĩnh vực đặc thù này.

Ông Nguyễn Văn Dòng - Chủ tịch Hiệp hội In Việt Nam cho biết, luật có quy định một số chế độ, chính sách ưu đãi đối với ngành xuất bản, in và phát hành nhưng phần lớn không được thực thi do không đồng bộ với các bộ luật khác. Vì vậy, xây dựng luật Xuất bản cần có sự đồng bộ với các luật, đặc biệt là về vấn đề ưu đãi, về thuế, tiền thuê đất…

Về cấp phép hoạt động in xuất bản phẩm, ông Dòng đề nghị thay đổi bằng hình thức đăng ký in xuất bản phẩm, chỉ nơi nào đăng ký mới được phép in xuất bản phẩm, bỏ tiêu chuẩn người đứng đầu.

Ông cũng đề nghị chỉ quy định những vấn đề liên quan đến giấy phép xuất bản, đăng ký in xuất bản phẩm còn việc liên kết trong quá trình sản xuất, cơ sở in được quyền lựa chọn đơn vị liên kết như chế bản, gia công sau in, để tận dụng năng lực trong toàn ngành.

Ông Hoàng Vĩnh Bảo - Chủ tịch Hội Xuất bản cũng cho rằng, trong xu hướng chuyển đổi số hiện nay, cần xem xét, bổ sung nội dung và đối tượng liên kết cho phù hợp. Trong thực tế, doanh nghiệp công nghệ và nội dung số hiện nay khá nhiều và họ có nhu cầu liên kết với các nhà xuất bản, công ty phát hành. Vì vậy, luật sửa đổi lần này cần có quy định cụ thể, rõ ràng. 

Để tháo gỡ các hạn chế, bất cập, ngành Xuất bản, In và Phát hành sách kiến nghị Ban cán sự Đảng Chính phủ đề xuất với Ban Bí thư ban hành chỉ thị thay thế chỉ thị 42-CT/TW về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản nhằm xác định quan điểm, định hướng cho sửa đổi luật Xuất bản, đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số; Quốc hội xem xét giao Bộ TT&TT lập hồ sơ sửa đổi, bổ sung luật Xuất bản vào năm 2024.  

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thanh Lâm khẳng định sau hội thảo này, sẽ có những cuộc họp khác bàn sâu hơn để luật Xuất bản phù hợp với sự phát triển trong thời đại mới.