Đề xuất chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo 

Giáo viên tiểu học ở huyện Châu Thành trong giờ dạy học

Theo quan điểm của Bộ GD&ĐT, nhiều chủ trương, quan điểm lớn của Đảng về nhà giáo cần phải luật hoá để có căn cứ thực hiện. Có những chủ trương ra đời cách nay hơn 20 năm nhưng chỉ dừng lại ở mức chủ trương. Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và nhiệm vụ đến năm 2000 đã đề ra giải pháp “Xây dựng đội ngũ giáo viên, tạo động lực cho người dạy, học. Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh”. Như vậy, cần luật hoá, lượng hoá chủ trương đúng đắn này của Đảng. Mặt khác, thực tế cho thấy, hệ thống pháp luật quy định về nhà giáo còn nhiều bất cập cần pháp điển hoá, bổ sung.

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo Luật Nhà giáo để lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân trước khi trình Chính phủ, Quốc hội xem xét. Ngoài các luật có liên quan đến lĩnh vực giáo dục, đây là lần đầu tiên, Luật Nhà giáo được xây dựng dành riêng cho đội ngũ giáo viên, giảng viên, tổng cộng gần hai triệu người trong cả nước. Tại dự thảo này, cơ quan soạn thảo đề xuất hàng loạt chính sách phát triển đội ngũ giáo viên- lực lượng lao động có số lượng lớn nhất trong số ngành nghề thuộc đơn vị sự nghiệp.

Theo tinh thần của dự thảo Luật Nhà giáo, nhóm chính sách đầu tiên được đề xuất là định danh, tiêu chuẩn, quy chuẩn, quyền và nghĩa vụ nhà giáo. Mục đích của chính sách này- theo cơ quan soạn thảo- “nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý Nhà nước đối với công tác phát triển đội ngũ nhà giáo và bảo đảm định hướng chính trị đúng đắn đối với công tác xây dựng đội ngũ nhà giáo.

Đề cao tiêu chuẩn đầu tiên về đạo đức, phong cách nhà giáo, chuyển các yêu cầu của Trung ương Đảng và Nhà nước về xây dựng đạo đức, phong cách nhà giáo thành quy phạm pháp luật. Làm rõ định hướng nghề nghiệp của giáo viên và nhấn mạnh giáo viên đảm nhận sứ mệnh giáo dục con người cho Đảng, ươm mầm tài năng và đào tạo nhân tài cho đất nước”.

Nội dung cơ bản của chính sách này gồm xác định khái niệm về nhà giáo một cách đầy đủ, tường minh, làm cơ sở để xác định phạm vi điều chỉnh từ đó đề xuất chính sách về nhà giáo; xác định quyền lợi, nghĩa vụ của nhà giáo; tăng cường quyền tự chủ trong giảng dạy, giáo dục của nhà giáo, quyền được áp dụng các biện pháp trừng phạt trong giáo dục và bản quyền sở hữu trí tuệ đối với các nội dung sáng tạo, đổi mới trong giáo dục.

Để thực hiện chính sách nêu trên, Luật Nhà giáo sẽ luật hoá các nội dung: Bổ sung quy định về khái niệm nhà giáo, vị trí, vai trò của nhà giáo, bổ sung quy định về quyền lợi, nghĩa vụ của nhà giáo; bổ sung quy định về chuẩn nghề nghiệp, chuẩn chức danh nhà giáo.

Theo giải thích của GD&ĐT, lựa chọn các giải pháp này vì việc định danh nhà giáo một cách đầy đủ và tường minh sẽ giúp cho việc quản lý nhà giáo trong toàn quốc được thống nhất, các chính sách cho nhà giáo được ban hành đầy đủ, kịp thời.

Tuyển dụng, sử dụng, quản lý nhà giáo là nhóm chính sách thứ hai được nêu trong dự thảo luật. Mục tiêu của chính sách này nhằm khắc phục các bất cập trong tuyển dụng, sử dụng, quản lý nhà giáo thời gian qua; tạo cơ sở pháp lý để tuyển dụng vào ngành những người có đủ điều kiện, tiêu chuẩn, đáp ứng được yêu cầu phát triển giáo dục.

Nội dung cơ bản của nhóm chính sách này là xác định tiêu chuẩn, quy trình tuyển dụng, bổ nhiệm, chế độ làm việc đối với nhà giáo; xác định điều kiện, quy trình thuyên chuyển công tác; xác định điều kiện, quy trình đánh giá, xếp loại, thay đổi chức danh nghề nghiệp đối với nhà giáo.

Nhóm chính sách vừa nêu sẽ được luật hoá các nội dung như sau: bổ sung quy định về chuẩn trình độ, tiêu chuẩn để trở thành nhà giáo; áp dụng chứng chỉ hành nghề đối với người chưa qua đào tạo sư phạm muốn trở thành nhà giáo; bổ sung quy định về quy trình tuyển dụng, bổ nhiệm vào chức danh nghề nghiệp, thực hiện chế độ làm việc đối với nhà giáo; bổ sung quy định về đánh giá, xếp loại nhà giáo.

Bộ GD&ĐT giải thích lựa chọn các giải pháp này vì có như thế mới bảo đảm việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý nhà giáo phù hợp với đặc thù hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo; bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc quản lý nhà giáo hoạt động tự do (không thuộc biên chế nhà giáo), tạo điều kiện cho sự phát triển giáo dục bình đẳng giữa công - tư.

Nhóm chính sách thứ ba: quy hoạch, đào tạo, phát triển nghề nghiệp nhà giáo. Mục tiêu của chính sách này nhằm xây dựng hệ thống đào tạo nhà giáo bảo đảm chất lượng, tăng cường đào tạo, xây dựng cơ chế cụ thể về việc đào tạo sinh viên sư phạm. Xác định các vấn đề về quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển chuyên môn nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0; tạo điều kiện cho nhà giáo tự do học thuật, phát triển chuyên môn liên tục, có cơ hội hợp tác quốc tế một cách thực chất, hiệu quả.

Chính sách nêu trên được luật hoá cụ thể bằng các nội dung: xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong xây dựng quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo. Xác định chương trình đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo; các cơ sở đào tạo, thúc đẩy hình thành hệ thống trường thực hành sư phạm phục vụ đào tạo, phát triển nghề nghiệp nhà giáo. Làm rõ việc nhà giáo ra nước ngoài giảng dạy, nghiên cứu và trao đổi học thuật; người nước ngoài giảng dạy tại Việt Nam; việc liên kết, hợp tác quốc tế trong đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo.

Đãi ngộ, tôn vinh nhà giáo là nhóm chính sách thứ tư được nêu trong dự thảo luật. Mục tiêu của chính sách nhằm xác định các vấn đề trong chính sách đãi ngộ, tôn vinh, khen thưởng nhà giáo, làm động lực để thu hút người giỏi tham gia trở thành giáo viên. Điều này tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo đã vào ngành cống hiến, tận tâm với nghề; tăng cường chế độ đãi ngộ đối với nhà giáo, thiết lập cơ chế phân loại bảo đảm chế độ đãi ngộ công bằng, người làm nhiều thì được đãi ngộ cao, xây dựng chế độ phân phối tiền lương và cơ hội thăng tiến, tăng lương và đãi ngộ đối với những người có thành tích xuất sắc; thực hiện các yêu cầu để giảm gánh nặng cho nhà giáo, bảo đảm nhà giáo được yên tâm cống hiến hết mình cho việc giảng dạy và giáo dục con người.

Nội dung của chính sách gồm xác định các vấn đề cơ bản về chính sách tiền lương, phụ cấp, trợ cấp, chế độ hưu trí, khám, chữa bệnh, bảo hiểm xã hội của nhà giáo; xác định chính sách hỗ trợ về nhà ở, nhà công vụ đối với nhà giáo; cụ thể hoá các tiêu chí thi đua, khen thưởng đối với nhà giáo.

Để thực hiện chính sách vừa nêu, Luật Nhà giáo bổ sung quy định về tiền lương, phụ cấp đối với nhà giáo; bổ sung quy định về chế độ hưu trí, khám, chữa bệnh và bảo hiểm xã hội của nhà giáo; bổ sung quy định về tiêu chí, danh hiệu thi đua, khen thưởng, tôn vinh đối với nhà giáo. Bộ GD&ĐT lựa chọn các giải pháp này với các lý do bảo đảm đầy đủ các chế độ, chính sách đối với nhà giáo, có tính toán đến yếu tố đặc thù ngành để nhà giáo yên tâm công tác. Tạo điều kiện cho nhà giáo công tác ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn có cơ hội tiếp cận đầy đủ về chính sách, có các hỗ trợ đặc thù để thu hút nhà giáo về công tác.

Nhóm chính sách thứ năm: quản lý nhà nước về nhà giáo. Chính sách này nhằm khắc phục các bất cập trong hệ thống quản lý nhà nước về nhà giáo thời gian qua; làm cơ sở thực hiện phân cấp, thống nhất từ trung ương đến địa phương trong quản lý nhà giáo, tạo điều kiện cho nhà giáo tự do trong học thuật, phát triển chuyên môn nghiệp vụ. Nội dung của chính sách gồm xác định hệ thống quản lý nhà giáo từ trung ương đến địa phương bảo đảm thống nhất, hiệu quả, gọn nhẹ. Xác định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong quản lý, phát triển đội ngũ nhà giáo; xác định vai trò của các tổ chức hiệp hội nhà giáo.

Giải pháp thực hiện chính sách thông qua luật hoá các nội dung sau: Bổ sung quy định về hệ thống quản lý nhà giáo từ trung ương đến địa phương. Bổ sung vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức hiệp hội nhà giáo. Bộ GD&ĐT lựa chọn các giải pháp này với mục tiêu làm rõ hệ thống quản lý ngành về nhà giáo; thống nhất việc quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương, tránh chồng chéo trong chức năng, nhiệm vụ, đồng thời nâng cao vị thế, vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà giáo. Tăng cường vai trò của các tổ chức hiệp hội nhà giáo trong công tác phát triển đội ngũ nhà giáo.

VIỆT ĐÔNG