Hàng loạt trẻ nhập viện

Trong 2 ngày (31/7 - 1/8), Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn (Hà Giang) đã tiếp nhận cùng lúc 11 trẻ từ 3 đến 12 tuổi bị ngộ độc do ăn quả hồng trâu.

Trẻ bị ngộ độc đều là người dân tộc thiểu số ở thôn Chua Só, xã Tả Lủng và thôn Hồng Ngài, xã Lũng Táo.

Theo gia đình nạn nhân, dịp nghỉ hè không phải đi học, con em các gia đình đi cắt cỏ cho gia súc. Sau đó, trẻ rủ nhau đi hái quả hồng trâu ăn.

Đến cuối buổi chiều 31/7, sau ăn, 11 trẻ ở 2 thôn đều xuất hiện triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, đau bụng, buồn nôn và được đưa đến cấp cứu, điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn.

Theo bác sĩ Vũ Văn Đại, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn, ngay sau khi tiếp nhận 11 nạn nhân, bệnh viện phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Đồng Văn cấp cứu, xử trí bằng phương pháp thải độc, gây nôn, truyền dịch, lợi tiểu.

Sau khi chuyển lên bệnh viện tỉnh, 1 trẻ trong số này đã tử vong, 3 ca nặng khác được chuyển xuống Bệnh viện Nhi Trung ương.

Tình trạng bệnh nhân khi vào viện không quá nặng.

Đến 2/8, các bệnh nhi đã ổn định. Trẻ dự kiến được ra viện vào ngày 3/8.

Theo thông tin từ Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Hà Giang, cây hồng trâu thường mọc ở khu vực núi đá thuộc dạng cây leo. Vỏ thân cây màu xanh nhạt, có gai nhọn, cứng. Lá cây to bằng 2 ngón tay người lớn, dài khoảng từ 11 - 12cm, màu lá xanh đậm.

Quả tròn to gần bằng quả trứng gà, vỏ nhẵn mượt không có lông, khi quả non vỏ có màu xanh nhạt, chín chuyển thành màu tím, hơi mềm, bên trong quả có lớp vỏ màu hồng, có từ 4 - 6 hạt. Các hạt có một lớp cùi màu trắng đục, nhiều nước và mềm bao bọc. Bên trong cùi có một hạt to bằng hạt ngô có màu tím và hơi dẹt.

Để tránh những vụ ngộ độc đáng tiếc xảy ra, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Hà Giang khuyến cáo người dân, đặc biệt là trẻ em tuyệt đối không ăn các loại cây, củ, quả lạ mọc trong rừng, trong đó có quả hồng trâu để phòng ngừa ngộ độc có thể dẫn đến tử vong.

Khi thấy người xuất hiện các triệu chứng ngộ độc, cần đưa nạn nhân đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Ở huyện Đồng Văn, cây hồng trâu thường mọc tại địa bàn các xã Tả Lủng, Tả Phìn, Lũng Táo, Ma Lé và thị trấn Đồng Văn.

Quả hồng trâu thường chín rộ vào các tháng 6, 7, 8 hằng năm. Đây cũng là dịp nghỉ hè của học sinh nên thường ghi nhận nhiều vụ ngộ độc do trẻ ăn phải quả hồng trâu. Nạn nhân chủ yếu là trẻ em có độ tuổi từ 5 - 12 tuổi.

Đây không phải là những trường hợp đầu tiên ngộ độc quả hồng trâu.

Trước đó, năm 2021, chỉ trong vòng 2 tuần (từ 23/7 - 6/8/2021), tỉnh Hà Giang liên tiếp xảy ra các vụ ngộ độc do trẻ ăn quả rừng có chứa độc tố tự nhiên. Đáng tiếc, có 3 em tử vong do ngộ độc quá nặng.

Tháng 10/2021, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Lào Cai thông tin về ngộ độc thực phẩm nhóm 17 học sinh ở thôn Hát Tình, xã Chiềng Ken, huyện Văn Bàn. Do thấy cây ven đường nhiều quả chín nên trẻ rủ nhau hái ăn. Đến chiều, tất cả nhập viện cấp cứu, trong đó 1 học sinh tử vong.

Không có thuốc điều trị đặc hiệu

Theo Cục An toàn Thực phẩm - Bộ Y tế, loài thực vật gây ra các vụ ngộ độc trên là cây hồng trâu (Capparis versicolor Griff), họ Màn màn (Capparaceae). Tên gọi theo địa phương khác là: Cây Rom, cây Mề gà, cây Khua mật, cây Móc quạ (Thái Nguyên), chi pản sloa (Cao Bằng)...

Độc tố của quả hồng trâu là alcaloid, chứa chính trong nhân hạt (chưa thấy trong cùi) của quả. Độc tính của chúng tác động chủ yếu lên tế bào cơ tim và gây phù phổi cấp.

Thử nghiệm trên động vật cho thấy liều tối thiểu gây chết (LDmin) qua đường tiêu hóa của hạt có cả cùi đối với thỏ là 18g/kg thể trọng, đối với chuột cống trắng là 72g/kg thể trọng (động vật chết do suy hô hấp và trụy tim mạch).

Hiện, không có thuốc điều trị đặc hiệu. Tình trạng ngộ độc được điều trị căn nguyên và triệu chứng là chủ yếu. Lưu ý, cần vận chuyển nạn nhân đến bệnh viện bằng xe cơ giới (tuyệt đối không để bệnh nhân đi bộ).

Khi có triệu chứng ngộ độc cần gây nôn, rửa dạ dày càng sớm càng tốt, uống than hoạt tính với liều 1 - 2g/kg thể trọng kèm theo 4 - 6 gói sorbitol (nếu không, có thể cho uống lòng trắng trứng).

Tăng cường thải độc tố, duy trì chức năng sống (trợ tim, trợ hô hấp, chống co giật, chống phù phổi cấp), xét nghiệm, theo dõi và điều chỉnh chất điện giải trong máu.

Để phòng chống hiệu quả những trường hợp ngộ độc tương tự, Cục An toàn Thực phẩm khuyến cáo, người dân tuyệt đối không ăn quả hồng trâu cũng như loài quả dại khác.

Để nhận biết dấu hiệu ngộ độc thực phẩm nói chung ở trẻ, TS.BS Lê Ngọc Duy, Trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc - Bệnh viện Nhi Trung ương - cho biết, về tiêu hóa, trẻ sẽ đau bụng, buồn nôn, nôn trớ, tiêu chảy. Về hô hấp, trẻ có thể ho, thở nhanh, khó thở, tím tái.

Về thần kinh, trẻ có thể co giật, run tay chân, run giật cơ (ở mặt, ngực, đùi, cánh tay), yếu cơ sau đó là liệt cơ.

Nặng hơn có thể liệt cơ hô hấp, rối loạn nhịp tim hoặc hôn mê. Bệnh nhi cũng sẽ có dấu hiệu tăng tiết như đờm nhớt, dịch tiêu hóa, mồ hôi, nước bọt.

“Khi nghi ngờ trẻ bị ngộ độc, cha mẹ phải chú ý kỹ xung quanh để tìm những vật nghi ngờ gây độc và liên hệ điện thoại đến bệnh viện để được hướng dẫn cách sơ cứu thích hợp. Khi đưa trẻ đến bệnh viện, phải đem theo những vật nghi ngờ gây ngộ độc”, TS.BS Lê Ngọc Duy khuyến cáo.