Premier League trở thành 'siêu giải đấu'

Isak sang Liverpool với giá chuyển nhượng kỷ lục.

Từ Everton, Sunderland cho tới Chelsea, cả những đội “chiếu dưới” cũng đủ sức mua ngôi sao từng chỉ dành cho siêu CLB. Nhưng đằng sau sự xa hoa là nghịch lý học viện trở thành “kho hàng” và nỗi lo bong bóng tài chính.

Premier League vượt thoát “Big Five”

Kỳ chuyển nhượng hè 2025 phơi bày một sự thật: Premier League không còn nằm chung mâm với “Big Five” châu Âu nữa. Với tổng chi tiêu 3,1 tỷ bảng, giải đấu nước Anh một mình vượt qua cả Tây Ban Nha, Đức, Italy và Pháp cộng lại.

Từ một thành viên trong nhóm năm giải hàng đầu, Premier League vươn lên thành siêu cường duy nhất về tài chính, bên cạnh một vài siêu CLB lẻ tẻ ở châu Âu.

Điều đáng kinh ngạc là không chỉ nhóm đầu bảng mà cả “chiếu dưới” cũng hưởng lợi. Everton - đội đứng thứ 13 mùa trước - có thể chi 27 triệu bảng để mang về Thierno Barry, chân sút chủ lực của Villarreal. Sunderland, tân binh của giải, bỏ ra 30 triệu cho Habib Diarra (Strasbourg) và 17 triệu để có Granit Xhaka từ á quân Bundesliga Leverkusen. Leeds cũng thẳng tay rút ruột Milan, Lyon, Lille.

Theo Deloitte Football Money League 2025, 14/30 CLB có doanh thu cao nhất thế giới đang chơi ở Premier League. Đội bét bảng mùa trước, Southampton, nhận 109 triệu bảng từ gói chia sẻ trung ương - cao hơn cả số tiền mà Barcelona hay Bayern Munich, dù vô địch quốc nội, thu về từ giải của họ.

Sự bùng nổ tài chính bắt nguồn từ ba mũi giáp công: bản quyền truyền hình, doanh thu châu Âu - thế giới và khai thác khán giả. Từ mùa 2025–29, Premier League bán xong gói bản quyền trị giá 1,69 tỷ bảng/năm, kèm gói quốc tế tăng 27%.

MU bạo chi để tăng cường chất lượng hàng công.

Năm nay, kỷ lục 6 CLB Anh góp mặt tại Champions League, dự kiến bỏ túi thêm 40-200 triệu bảng mỗi đội. Chelsea và Man City còn được “thưởng” thêm từ Club World Cup mới.

Ngay ở trong nước, các CLB cũng tăng tốc khai thác khán giả: Everton xây sân mới, Leeds nâng 14% giá vé mùa, Man City - Chelsea - Fulham mở rộng ghế VIP để thu hút “khách du lịch bóng đá”. Một vòng xoáy tiền bạc được tạo ra, giúp các CLB luôn dư dả để lao vào thị trường chuyển nhượng.

Cơn khát tiền đạo và vòng xoáy chi tiêu

Không phải ngẫu nhiên mà phần lớn tiền được dồn vào hàng công. Thống kê cho thấy 60% tổng chi tiêu hè 2025 của Premier League tập trung vào tiền đạo, cầu thủ chạy cánh và tiền vệ công - tăng mạnh so với 45% của bốn năm trước.

Manchester United một mình chi 207 triệu bảng để tái thiết hàng công với Cunha, Mbeumo và Sesko. Liverpool phá kỷ lục để sở hữu Isak. Các CLB Anh không chỉ mua ngôi sao, mà còn thiết lập mặt bằng giá mới cho toàn bộ châu Âu.

Song hành với bữa tiệc xa hoa là bóng mây từ quy định lợi nhuận và bền vững (PSR). Luật mới khiến các CLB buộc phải bán, và cách dễ nhất để tạo lợi nhuận kế toán là bán… chính những ngôi sao cây nhà lá vườn.

Một cầu thủ học viện được bán 30 triệu bảng sẽ được ghi nhận toàn bộ là lợi nhuận, trong khi một cầu thủ mua về chỉ tính phần chênh lệch. Hệ quả: học viện trở thành “trung tâm lợi nhuận”, còn cầu thủ trẻ là “hàng tồn kho”. Những đứa trẻ lớn lên để khoác áo CLB mơ ước, giờ nhiều khi bị đẩy đi như một khoản mục kinh doanh.

Các CLB Ngoại hạng Anh chi tiêu vượt phần còn lại của thế giới.

Ngoại hạng Anh giàu có bao nhiêu thì giải hạng Nhất (Championship) lại nghèo nàn bấy nhiêu. Hai năm qua, cả 6 CLB thăng hạng đều lập tức rớt hạng. Hiểu rõ sự khốc liệt đó, bộ ba Burnley, Leeds, Sunderland hè này chi tổng cộng 350 triệu bảng - con số khiến cả Serie A hay Bundesliga phải ngước nhìn.

Và khi tân binh đã chi mạnh như thế, nhóm trung lưu càng phải chi đậm để không bị bỏ lại phía sau. Một “cuộc chạy đua vũ trang” toàn diện đã hình thành.

Điều thú vị là hầu hết ông chủ Premier League ngày nay không còn đặt nặng chuyện lãi - lỗ. Với họ, bóng đá là dự án đam mê hoặc khoản đầu tư dài hạn.

Nhiều quỹ tư nhân coi CLB như một tài sản xa xỉ, miễn là đội trụ lại Ngoại hạng - nơi ngay cả vị trí cuối bảng cũng đủ bảo đảm nguồn thu khổng lồ. Nhưng câu hỏi lớn vẫn treo lơ lửng: liệu đây là mô hình bền vững, hay chỉ là bong bóng sắp nổ? Khi bản quyền trong nước chững lại, khi luật PSR siết chặt hơn, và khi chi phí thất bại (xuống hạng, mất vé châu Âu) quá đắt đỏ, chỉ một cú trượt chân có thể kéo sập cả một dự án tỷ bảng.

Dẫu còn nhiều hoài nghi, thực tế hiện tại không thể phủ nhận: Premier League bỏ xa phần còn lại. Không chỉ các CLB hàng đầu, mà ngay cả “chiếu dưới” cũng đủ sức mua về những ngôi sao từng chỉ thuộc về siêu CLB châu Âu.

Trên sân cỏ, giải đấu này vẫn là nơi khốc liệt bậc nhất. Nhưng ngoài đường biên, nó trở thành đế chế tài chính thống trị tuyệt đối - và đó mới là cuộc chơi mà bóng đá châu Âu buộc phải chấp nhận.